Cụ Tổ: Đồng công thụy Pháp Tín (họ Đồng Tiểu Trà); Giỗ Trung Tổ: 16/02 âm lịch.

Họ Đồng Mỹ Khê về lập nghiệp tại quận Kiến An đã được 10 đời, là con cháu từ cụ Thượng tổ Đồng công có tên húy là Pháp Tín thuộc khu dân cư Tiểu Trà, phường Hưng Đạo, quận Dương Kinh, thành phố Hải Phòng. Cụ Trung tổ Đồng công tự Khoan Hòa kết hôn với cụ tổ bà Đồng môn Trắc thất: Trần Thị Diệu hiệu Từ Hiền là vợ thứ ba của cụ, cụ đã về sinh sống và phát triển dòng tộc ở Mỹ Khê, phường Đồng Hoà, quận Kiến An.


Vì thế chi họ cụ Khoan Hòa ở Tiểu Trà cúng ngày giỗ của cụ Ông; còn ở Mỹ Khê, quận Kiến An chỉ cúng ngày giỗ cụ bà, là ngày 16 tháng Hai âm lịch (họ Đồng Mỹ Khê còn lấy ngày Thanh minh, để con cháu ở xa về Giỗ tổ và nhận tiện con cháu về quê đi Thanh minh vào cùng 1 dịp).


Đời thứ tư có cụ Đồng công tự Bá Lân là tướng giỏi võ nghệ trong làng, cụ có công lao đánh giặc, giữ nước được nhân dân ghi nhớ và khắc in công đức của cụ trên bia đình làng Mỹ Khê như sau:

“Cụ Đồng công tự Bá Lân cùng với các Cụ Trần Hợp, Trần Hiệp đánh tan quân giặc Cờ Đen, Cờ Vàng do Tú Thộn ở Đống Khê chỉ huy, giặc đóng quân ở đảo Bạch Long Vĩ, hàng năm vào mùa gió nồm, quân giặc thường giương buồm, kéo quân vào làng Mỹ Khê cướp bóc dân lành, cướp phá làng mạc, lấy tài sản, bắt phụ nữ, cướp trâu bò, gia súc…, nhân dân lầm than… Đánh đuổi và phá tan quân giặc, vì thế Cụ Đồng công tự Bá Lân đã được nhân dân làng Mỹ Khê biết ơn và khắc bia ghi ơn công đức trên bia đình làng Mỹ Khê, phường Đồng Hòa, quận Kiến An….”


Thời Phong Kiến họ Đồng Mỹ Khê rất oanh liệt, luôn được nhân dân trong vùng kính trọng. Làng Mỹ Khê có 14 dòng họ thì họ Đồng là dòng họ lớn thứ hai của khu vực địa phương, Cụ Thượng tổ Đồng công tự Khoan Hòa cùng Tổ bà Trần Thị Diệu hiệu Từ Hiền sinh ra cụ tổ Mỹ Khê là Đồng công tự Viết Kiêu. Cụ Kiêu sinh được 4 người con trai, là bốn ngành sau này của Chi họ, nhưng có một ngành vô tự, vì thế hiện nay có 3 ngành, trong đó 1 ngành là trưởng.


Họ Đồng Mỹ Khê là ngành thứ 5 của họ Đồng Tiểu Trà về Mỹ Khê sinh sống và phát triển con cháu.


Họ Đồng Mỹ Khê hiện có 4 chi, ngành Trưởng có 2 chi, ngành Hai có 1 chi và ngành Ba có 1 chi, còn ngành Bốn (vô tự); hiện nay con cháu Mỹ Khê đã phát triển có 84 suất đinh (tính từ 18 tuổi trở lên).


Lăng mộ Tổ họ Đồng Mỹ Khê được xây dựng từ năm 2007 tại đường Xà Xứ. Tất cả các mộ chí của toàn họ đều được quy tập và quây quần tại đây. Lăng Tổ được kiến thiết to đẹp, xây dựng 3 tầng lầu thờ cụ Thượng tổ Khảo Đồng Công tự Khoan Hòa, cụ Thượng tổ Tỷ Đồng môn Trắc thất và các Tổ ông, Tổ bà 4 ngành trong họ.

Từ đường Dòng họ Đồng Mỹ Khê được xây dựng lại năm 2012, 2013 theo kiểu cổ, thuận kẻ, tiền tàu, hậu bẩy vào loại đẹp nhất khu vực địa phương của Mỹ Khê ngày nay.


Ngày xưa Từ đường cổ của họ Đồng truyền lại cũng to đẹp, bề thế, khang trang và linh thiêng. Do biến cố, thời gian và chiến tranh bị hủy hoại, nay đã được các thành viên trong họ đóng góp và công đức xây dựng lại từ năm 2012, 2013, mỗi suất đinh thu 2.500.000 đồng và sự tham gia đóng góp của những vị mạnh thường quân và các vị hảo tâm trong họ. Thiết kế Từ đường theo đúng kiểu cổ. Tuy nhiên, các thành viên dòng họ còn nghèo, sinh sống chủ yếu bằng nông nghiệp, việc tham gia đóng góp xây dựng và tu tạo Từ đường mộ tổ còn rất ít, đơn giản, hiện hoành phi, câu đối của Từ đường đang được dần hoàn thiện.


Cây Gia phả dòng họ Đồng Mỹ Khê được lập lại từ năm 2015 từ đời Thượng tổ đến đời thứ Bẩy, ghi rõ và đầy đủ thứ bậc gia đình từng ngành đến chi Bếp, tên, ngày cúng, cả trai, gái, dâu...


Vào thời phong kiến họ Đồng Mỹ Khê có Cụ Đồng Văn Khẩn đỗ khóa sinh, làm đến chức Lý trưởng, sau làm nghề Thầy thuốc cứu dân.

Từ năm 1959 đến nay có ông Đồng Văn Bắc; ông Đồng Văn Đẩu, ông Đồng Văn Chuẩn, 5 sĩ quan quân đội, 1 thương binh, 1 doanh nhân, 3 cháu được du học tại Nhật Bản; 3 cháu tốt nghiệp Đại học.


Như trên đã cho biết, vào đời thứ tư của họ Đồng Mỹ Khê có cụ Đồng công tự Bá Lân là tướng giỏi, tinh thông võ nghệ, Cụ có công với dân, với nước và nhân dân trong vùng vì tham gia đánh giặc, giữ nước được nhân dân trong vùng ghi nhớ công lao và khắc bia công đức của cụ tại văn bia cổ đình làng Mỹ Khê: “Cụ Đồng công tự Bá Lân dùng thanh Quất (Kiếm) đánh giặc cờ Đen, cờ Vàng, vì thế cụ Đồng công tự Bá Lân đã được nhân dân Mỹ Khê và trong vùng biết ơn và tạc vào bia đá để ghi ơn công đức, hiện nay vẫn còn lưu giữ ở đình làng Mỹ Khê, phường Đồng Hòa, quận Kiến An”.


Ngoài ra, họ Đồng Mỹ Khê còn có cụ Đồng Văn Khẩn tham gia thi cử chốn quan trường, Cụ đỗ khóa sinh, được triều đình phong cho làm đến chức Lý trưởng, nhưng sau cụ chuyển sang làm nghề Thầy thuốc, chữa bệnh, cứu người; Cụ Đồng Văn Giảng làm đến chức Chánh Tổng tổng Đống Khê, tỉnh Kiến An (thuộc Hải Phòng ngày nay).


Đồng Văn Đẩu

Ông Đồng Văn Tân/HĐGT