Cụ Tổ: Đồng Tiên Sinh. Giỗ tổ: 23 Tháng Chạp (Âm lịch).

Theo các cụ trưởng lão trong làng kể lại, họ Đồng về làng Phù Liễn, xã Thủy Sơn, huyện Thủy Nguyên lập ấp vào khoảng năm 1520. Các cụ từ miền biển Đồ Sơn về, tên Cụ Thượng tổ là Đồng Tiên Sinh. Cụ là Đô Chỉ huy sứ đương triều (thời nhà Mạc).


Theo cuốn “Từ điển chức quan Việt Nam” của tác giả Đỗ Văn Ninh, NXB Thanh Niên, 2002, cho biết: Chức Đô Chỉ huy sứ là Tướng chỉ huy vệ Cẩm y, hàng Chánh nhị phẩm. Như vậy cụ tổ họ Đồng Phù Liễn có chức quan Nhị phẩm, thuộc Võ ban.


Ngày giỗ của cụ tổ Phù Liễn là 23/ tháng Chạp là giống ngày giỗ cụ Đồng Tiến Triều Đại Hợp. Như vậy không rõ hai cụ có liên quan gì với nhau không, dù đều làm quan triều đình nhà Mạc, nhưng cụ Đồng Tiến Triều là quan Nhất phẩm (quan Tứ trụ triều đình), còn cụ tổ họ Đồng Phù Liễn là chức quan Nhị Phẩm (Đô Chỉ huy sứ, chức quan giống với cụ Đô Chỉ huy sứ Đồng Văn Năng, quê Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh). Cho đến nay con cháu ghi chép được 22 đời con cháu họ Đồng Phù Liễn sinh sống trong làng, hoặc đi làm ăn ở các nơi khác.


Tên các cụ tổ tiên họ Đồng được lưu vào trong văn bia đình, chùa làng. Cùng các dòng họ khác có công xây dựng đình chùa, trên tam quan cũ của chùa làng Phù Liễn (nay đã phá đi xây lại) có ghi niên đại bằng chữ Nho, dịch là: “Khánh Long tự, Chính Hòa nhị thập niên”, năm 1699, là cách đây hơn 318 năm, khi làng Phù Liễn trùng tu đình làng Tam Sơn, khai quật được rất nhiều tiền cổ thế kỷ XIII, đến TK XVI, có cả tiền cổ Trung quốc, thế kỷ thứ VII, càng chứng minh làng Phù Liễn là mảnh đất cổ, có bề dầy văn hóa, dòng họ Đồng đến sinh cơ lập nghiệp vào thời Mạc triều, có trên 500 năm, sự đòng góp công đức xây dựng đình, chùa của các Cụ họ Đồng còn được lưu danh đời đời trên bia đá, câu đối, cột chùa và đồ thờ tự.


Trong văn tế và văn sớ Hậu hiền tế Thành hoàng ở đình hàng năm dịp lễ hội làng Phù Liễn, cụ Thượng tổ Đồng Tiên Sinh được đứng tên đầu sớ, vì dòng tộc họ Đồng có công lao đến lập ấp, khai khẩn đất đai, dựng làng đầu tiên, rồi mới đến các dòng họ Nguyễn, đến ngày nay làng đã có 8 dòng họ cư ngụ, nhưng họ Đồng vẫn có số lượng suất đinh đông đảo nhất làng Phù Liễn, có trên 400 suất đinh, trong tổng hơn 1000 nhân khẩu.


Họ Đồng Phù Liễn có 2 ngành chính, 7 chi họ. (Ngành Đồng Duy và ngành Đồng Khắc, là anh em ruột cùng một cụ tổ sinh ra, đều Giỗ tổ chung vào ngày 23 tháng Chạp).


Trong kháng chiến chống Pháp, có 4 chi họ sinh sống tha phương như chi Đồng Khắc ở Bắc Kạn; miền Nam, hiện nay con cháu sinh sống ở Hà Nội rất đông.

Năm 1947 quân Pháp đốt phá nhà thờ cổ của họ Đồng, các Cụ dựng lại ba gian nhà tranh để có chỗ thờ tự. Năm 1971, dòng họ lại phát tâm công đức sửa chữa, xây dựng lại 3 gian nhà tranh, nhưng lợp bằng ngói xi măng. Năm 1996, dòng họ xây thêm hậu cung nhà thờ họ, gọi là chuôi vồ để thờ Tổ tiên. Đến năm 2010, nhà thờ xây dựng lại kiên cố với diện tích hơn 75m2, gia đình ông Trưởng họ chủ công, gia đình anh Đồng Văn Lan tài trợ chính 200.000.000 đồng; bếp Cụ Đồng Khắc Thẩm đóng góp và tài trợ 50.000.000 đồng. Anh em Đồng Văn Minh đóng góp và tài trợ: 30.000.000 đồng; còn lại là dòng họ quyên góp và công đức hoàn thành nhà thờ họ với giá trị tổng kinh phí 900.000.000 đồng.


Dòng họ Đồng Phù Liễn hiện nay có nhiều con em thành đạt. Có 5 Thạc sĩ: Tiêu biểu như: Thạc sĩ, NGƯT, Đại tá: Đồng Phương Hồng, sinh năm 1956, nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Khoa học Hậu cần quân sự- Học viện Hậu cần, Bộ Quốc phòng; Đại tá: Đồng Xuân Hiển, sinh năm 1949, nguyên Chính ủy Trường Quân sự, Quân khu III; Phó chủ tịch Hội Cựu chiến binh Hải Phòng; Phó Chủ tịch Thường trực Hội Hỗ trợ Khắc phục Hậu quả bom mìn Thành phố Hải Phòng; Thạc sĩ Đồng Sơn Tôn, sinh năm 1982, hiện đang công tác tại Trường Đại học Hải Phòng; Thạc sĩ Đồng Thị Tuyết Chinh, sinh năm 1985, hiện đang công tác tại Hà Nội; Thạc sĩ Đồng Thị Phương Mai, (Học tại Nhật Bản), hiện công tác tại Tổng công ty xây dựng Dầu khí Việt Nam; Thạc sĩ, Kiến trúc sư Đồng Xuân Nguyên, sinh 1954, Giám đốc Công ty TKXD Xuân Nguyên, Hà Nội. Dòng họ còn có 2 doanh nhân thành đạt, có tấm lòng hảo tâm, 3 tấm gương tiêu biểu, tích cực trong dòng họ. Dòng họ Phù Liễn có 1 Mẹ Việt Nam Anh hùng và 10 Anh hùng Liệt sĩ.


Họ Đồng ở đây có Nhạc sĩ Đồng Dương Chiều, sinh năm 1940. Ông là một nhà giáo sau khi tốt nghiệp Khoa Anh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội (khóa 1958-1962). Ông có nhiều ca khúc nổi tiếng như: Nước nhà thống nhất; Hát mừng Đại hội Đoàn ta; Bài hát Lửa thiêng dân tộc... Ngoài ra, ông còn sáng tác nhiều ca khúc quen thuộc như: Việt Nam đất nước tôi ơi; Nhớ mãi Hải Phòng ơi; Dấu chân xưa; Dáng xưa...


Họ Đồng Phù Liễn đã có văn tế, văn khấn, có đội tế riêng phục vụ các ngày đại lễ họ và Tế lễ Tổ tiên. Sau khi khánh thành nhà thờ năm 2010, họ Đồng Phù Liễn đã thành lập Ban Khuyến học, khuyến tài; Ban thi đua khen thưởng, xây dựng quỹ khuyến học.


Đồng Văn Lan

Trưởng tộc

Đồng Văn Thảo

HĐGT