Họ Đồng thôn Tràng Duệ, xã Lê Lợi, huyện An Dương; Cụ Tổ là: Đồng Đăng Thiêm; Giỗ tổ: 15 tháng 05, (nhưng con cháu lấy ngày Thanh minh hàng năm làm giỗ chính).


Họ Đồng ở xã Lê Lợi đến định cư ở xã Lê Lợi, huyện An Dương, Hải Phòng đã nhiều đời. Theo văn bia đá cổ, còn lưu tại khu lăng mộ của họ, vào tháng Bẩy năm Giáp Ngọ (2014), nhà nghiên cứu Hán Nôm Đỗ Tiến Hợp đã cùng các thành viên Dòng họ ở đây tổ chức đọc và dịch bia đá có niên đại “Tháng 3 năm Giáp Dần, đời vua Duy Tân (1914)”, trong đó ghi rõ Phú ý, ngày kỵ của Tổ tiên họ Đồng Tràng Duệ, Lê Lợi và những người công đức, bia đá Đồng tộc ghi chép như sau:

“Thường nghe đất nước có lịch sử ghi chép các sự kiện theo từng thời kỳ, một làng cũng có văn bản ghi chép từng sự việc; Một Dòng họ cũng phải có Tộc phả để truyền lại mối quan hệ từ trên xuống dưới, từ khởi đầu về sau này. Nếu không có bia đá ghi chép thì sao có thể lưu truyền được lâu dài, bởi thế Họ Đồng Tràng Duệ đã lập bia Từ đường.


Lúc đầu họ Đồng lập một phái về đây cùng với họ Trần trong thôn làm ăn, cấy cày sinh cơ lập nghiệp. Trải qua năm tháng số người hai họ phát triển đông đúc, phồn vinh và dần dần trở thành một khu ấp.


Nhớ công đức Tổ tiên, vào ngày lành tháng Ba mùa Xuân, năm Giáp Dần, niên hiệu Duy Tân (1914). Họ Đồng bàn bạc cùng nhau lập bia Từ đường, mừng rằng một việc vui không gì sánh bằng…”

Họ Đồng ở Lê Lợi chỉ khoảng trên 70 suất đinh; chủ yếu tập trung quê hương, lập nghiệp và sinh sống ở thôn Tràng Duệ, xã Lê Lợi, huyện An Dương. Có 1 số con cháu đi làm ăn, sinh sống xa quê, nhưng ngày Giỗ tổ con cháu vẫn trở về, ấm áp bên gia đình, cùng họ hàng, Đồng tộc sum vầy tại nhà Trưởng tộc Đồng Văn Nghĩ và Từ đường vào dịp Giỗ tổ hàng niên.


Mộ Tổ và Trưởng các chi được quy hoạch ở khu nghĩa trang Dòng họ, thôn Tràng Duệ xã Lê Lợi, huyện An Dương, TP Hải Phòng. Do đất đai rộng rãi nên các phần mộ con cháu đều được quy hoạch quanh nơi phần mộ tiên Tổ. Sau khi nhà thờ bị đổ nát và mất mát vào những năm chiến tranh, thiên tai, Văn bia đá cổ của Từ đường được con cháu họ Đồng Tràng Duệ di chuyển ra nghĩa trang để giữ gìn bảo quản cho muôn đời con cháu mai sau.


Từ đường dòng họ, được xây dựng từ thời Phong kiến, có cụ tổ còn dựng cả bia đá ghi chép phú ý, ký nhật, nơi an táng các đời trước. Tuy nhiên do biến động thời gian, chiến tranh và thiên tai, Từ đường cổ không còn; không phải trưởng họ nhưng do có tấm lòng với Gia tộc, ông Đồng Văn Nghĩ đã hiến đất nhà riêng cho họ, để con cháu dòng họ tổ chức quyên góp và xây dựng lại nhà thờ. Vì thế người người trong họ tôn vinh ông là Trưởng tộc, bởi ông và gia đình đã có tấm lòng với Tiên tổ dòng họ, ông hiến cúng mảnh đất cho nhánh họ Tràng Duệ xây dựng Từ đường gia tộc ngày càng khang trang, đẹp đẽ; làm nơi thờ cúng Tổ tiên bền vững cho gia tộc.


Ngoài mộ Tổ họ Đồng Lê Lợi, rất may mắn dòng Tộc này còn giữ được 2 tấm bia đá quý giá về dòng họ, bia mang tên: “ Vạn cổ Từ đường”; Tại xã Lê Lợi, huyện An Dương còn có chi tộc họ Đồng Bá do cụ Đồng Bá Luy 90 tuổi làm trưởng tộc; chúng tôi đã về thăm để tìm hiểu thêm họ Đồng Bá này, nhưng cụ Trưởng tộc đã hơn 90 tuổi, Cụ quá già yếu và đã lẫn, các con cháu Cụ đều đi làm ăn xa, vì thế thông tin về dòng họ này đang bị bỏ ngỏ.


Trong thời đại Hồ Chí Minh, họ Đồng ở Tràng Duệ có Trung tá Đồng Văn Tứ; Ông Đồng Văn Lý, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Lê Lợi, huyện An Dương; Ông Đồng Văn Thường; 4 Liệt sĩ họ Đồng Bá và 3 Liệt sĩ, 01 thương binh là con cháu họ Đồng Đăng. (Họ Đồng xã Lê Lợi có 2 chi khác nhau là họ Đồng Bá và họ Đồng Đăng).


Đồng Văn Nghĩ

Trưởng tộc