Ngày 12 thang 11 năm 2016 họ Đồng ở thôn Hạ, xã Nghĩa Hòa, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang tổ chức lễ giỗ Tổ và khánh thành nhà thờ họ. Đông đảo con cháu dâu rể các thế hệ hiện sinh sống ở quê cũng như đang công tác, cư trú trên khắp các vùng miền đất nước đã về dự lễ và thành kính dâng hương lên Tiên tổ.

BLL họ Đồng Việt Nam do Thiếu tướng Đồng Văn Sơn,TS. Đồng Xuân Thành, Đồng Văn Bột, Đồng Hoài Dương - Phó ban liên lạc cùng một số thành viên trong BLL đã về tham dự

Được biết, nhánh tộc ở đây rất đông người, có đến hàng ngàn suất đinh. Trong cùng một thôn nhưng có tới vài nhánh họ Đồng khác nhau. Đây cũng là nhánh tộc họ Đồng đã sinh ra GS.TS.Trung tướng Đồng Minh Tại, nguyên Giám đốc Học viện Hậu cần, Bộ Quốc phòng

Theo các cụ cao niên trong nhánh họ kể lại, có hai anh em trai họ Đồng đã sinh cơ, lập nghiệp trên mảnh đất này: xóm Thị, xã Nghĩa Liệt, tổng Thịnh Liệt xưa (nay là xóm Hạ, xã Nghĩa Hòa, Lạng Giang, Bắc Giang) từ rất lâu. Người em là cụ Đồng Văn Nậm sinh khoảng năm 1860, làm nghề nông, nhà nghèo. Cụ bà Đồng Thị Hoẻn, sinh khoảng năm 1862. Hai cụ sinh được 4 người con, 3 trai, 1 gái, các cụ đều sinh sống ở đất này, nối nghiệp cha làm ruộng. Trước đời cụ Nậm không rõ gốc gác từ đâu đến. Như vậy, cụ Đồng Văn Nậm là cụ tổ chi họ Đồng xóm Hạ này (xóm Hạ cũng còn mấy chi họ Đồng nữa nhưng đều không rõ mối liên quan). Đến nay, đã được 7 đời, 93 suất đinh của 3 chi nội tộc. Dòng họ có nhà thờ được xây từ năm 2003, giỗ tổ vào 12 tháng Giêng âm lịch. Trong nhà thờ có chuông đồng nặng 30kg, có sơ đồ phả hệ ghi chép 7 đời, các đồ thờ, tất cả đều do các con cháu dòng họ cung tiến, đóng góp xây dựng nhà thờ trên đất tổ tiên để lại. Lăng mộ cụ ông, cụ bà được xây dựng năm 1989 và nâng cấp năm 2015.

Trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ con cháu các cụ đều tích cực tham gia kháng chiến, là Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam như cụ Đồng Văn Thiển, cụ Đồng Văn Khiết hoạt động chống Pháp tại địa phương (đã mất). Cụ Đồng Văn Thoa (1926 - 1947) là du kích chống Pháp. Trong một trận chống càn (1947) cụ đã anh dũng hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ (21 tuổi). Cụ Đồng Văn Thịnh (1930 - 2015) bộ đội chống Pháp, tham gia chiến đấu ở chiến dịch Điện Biên Phủ (1954), trong chống Mỹ cụ liên tục có mặt trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại, sau 1975 cụ là Giám đốc Nông trường 1A, Tổng cục Hậu cần, Bộ Quốc phòng, với quân hàm Đại tá, cụ từ trần năm 2015. Trong kháng chiến chống Mỹ rất đông con cháu cụ Nậm tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên các chiến trường, nhiều người tiêu biểu như: Trung tướng GS.TS, NGƯT Đồng Minh Tại, Giám đốc Học viện Hậu cần, Bộ Quốc phòng; Trung tá, NSƯT Đồng Tường Thụ, diễn viên đoàn Văn công Tổng cục chính trị, nhiều năm phục vụ trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm kháng chiến chống Mỹ ác liệt, gian khổ nhất. Đến nay, chi họ Đồng thôn Hạ có 1 Trung tướng, 3 Đại tá, 20 người từ cấp Úy đến Trung tá quân đội và công an, 1 nghệ sỹ ưu tú, 1 nhà giáo ưu tú.

Là một dòng họ hiếu học, đến nay có 1 Giáo sư ,2 Tiến sỹ, 5 Thạc sỹ, 31 Cử nhân, kỹ sư, 2 Bác sỹ. Tiến sỹ Đồng Văn Ngọc hiện nay là Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội, kỹ sư Đồng Văn Chữ, nguyên Vụ trưởng Bộ Thủy lợi, nay là Bộ Nông nghiệp Phát triển nông thôn. Nhiều con cháu trong dòng họ cùng thành đạt trong lĩnh vực phát triển kinh tế.

Có thể nói con cháu dòng họ Đồng thôn Hạ, xã Nghĩa Hòa đã và đang tích cực tham gia công tác xã hội, hoạt động trên nhiều lĩnh vực ở khắp mọi miền Tổ quốc. Họ luôn đoàn kết thương yêu, đùm bọc giúp đỡ nhau vượt khó, vươn lên làm giàu cho gia đình, quê hương, đất nước. Cứ vào ngày giỗ tổ hàng năm 12 tháng Giêng âm lịch con cháu từ khắp mọi nơi lại trở về nhà thờ họ, thắp nén nhang thơm tưởng nhớ tổ tiên, dòng họ, ban phúc cho muôn đời con cháu mạnh khỏe, hạnh phúc, thành đạt, quê hương giàu mạnh, đất nước thái bình, thịnh trị. Đồng thời, trong ngày giỗ tổ còn mừng thọ các cụ cao niên, khuyến học, khuyến tài con cháu học giỏi, thi cử đỗ đạt.v.v… Đó là nét đẹp văn hóa được dòng họ duy trì nhiều năm nay. 

Trong dịp tổ chức lễ giỗ Tổ và khánh thành nhà thờ ,chi họ còn tổ chức nhiều hoạt động có ý nghĩa khác nhằm động viên tinh thần con cháu với đạo lý uống nước nhớ nguồn, luôn biết hướng về Tổ tiên nguồn cội, không ngừng nỗ lực, phấn đấu vươn lên trong cuộc sống.

Xin chúc mừng họ Đồng thôn Hạ, xã Nghĩa Hòa. Chúc bà con trong họ luôn mạnh khỏe, đạt được nhiều thành công trong cuộc sống, góp phần xây dựng dòng họ ngày càng phát triển, đời sống ngày một ấm no, tươi đẹp.

Xuân Thọ