Cứ mỗi độ tết đến xuân về, khi trăm hoa đua nở khoe muôn sắc thắm hương thơm thì bà con người họ Đồng quê xã Trực Khang, Trực Ninh, Nam Định dù đi đâu, ở đâu cũng nhớ ngày giỗ Tổ mùng Mười tháng Giêng. Đón Xuân Đinh Dậu năm nay, thời tiết tốt, bà con về giỗ tổ, mừng thọ, mừng xuân, khuyến học khuyến tài theo lệ lại càng đông. Từ chiều hôm trước (mùng 9 tháng Giêng), họ đã thực hiện nghi lễ tạ mộ, rước tổ từ mộ về từ đường, tế cáo. Phần văn tế đọc hết tên những người đã quá cố để mời cả về từ đường. Sáng hôm sau thực hiện văn tế chính kỵ dâng lên cụ tổ ba tuần rượu thì phần văn chỉ đọc đến các cụ tổ chi

   

  :

先 祖 迹 由 東 海 , 派 引 南 江 , 木 本 水 源 , 開 拓 之 功 深 , 垂 裕 仁 基 義 址 , 肇 培 之 德 厚 光 , 會 一 堂 萃 聚 之 精 靈 , 可 而 思 可 暮 , 開 一 脉 周 流 滂 薄 , 愈 而 愈 長 , 茲 …春 秋 節 薄 設 菲 常 , 仰 其 鋻 格 , 錫 以 康 強 , 乃 文 乃 武 , 於 國 於 鄉 , 家 傳 家 , 家 繼 家 , 世 代 享 太 和 之 福 , 相 出 將 入 相 , 子 孫 連 輝 袞 之 彰 . 寔 賴謹 告 ./.

Xuân thu văn tế
Cung duy

Tiên tổ tích do Đông Hải phái dẫn Nam Giang, mộc bản thủy nguyên khai thác chi công thâm thủy dụ. Nhân cơ nghĩa chỉ triệu bồi chi đức hậu lưu quang. Hội nhất đường hoa tụ chi thinh linh, khả tư nhi khả mộ, khai nhất đường chu lưu bàng bạc, thấu nhi, thấu trường, tư thương xuân thu tiết chuyên thiết phi thường, ngưỡng kỳ giám cách, tích dĩ khang cường, nãi văn nãi vũ ư quốc ư hương, gia truyền gia gia kế gia độ thế đại hưởng hòa bình chi phúc. Tướng xuất tướng nhập tướng, tử tôn liên huy cổn chi chương.

Cẩn cáo

Trước khi vào lễ Chính kỵ, ông trưởng tộc đọc lịch sử dòng họ từ ngày cụ tổ Đồng Tuấn Hoành cùng với 11 cụ tổ của các dòng họ khác từ Hải Dương vê đây khai thiên lập địa tạo lên nơi đất Lạc sông Bình và cụ tổ đã trở thành thập nhị khai sáng nên trong từ đường có đôi câu đối:

Duyên giang tiện triệu bình cơ phàm thập nhị công xưng thủ

Lạc địa trường lưu chính khí ức thiên vạn cổ kỳ thần

Dịch nghĩa:

Vùng sông Duyên buổi đầu mười hai vị về đây mở mang đất

Đất Lạc lưu truyền khí phách ngàn năm còn đó muôn thủa phụng thờ thần.

Câu đối này còn có cả ở đình làng. Cụ thủy tổ Đồng Tuấn Hoành về đây làm nghề dạy học. Cụ là người đầu tiên đưa cái chư về đây nên cùng với từ đường thờ cụ được ông cha lập lên, và các thế hệ con cháu duy tu, giữ gìn, cũng là nơi nuôi dấu cán bộ cách mạng, nơi đưa tiễn hàng trăm con em người trong họ ra mặt trận chia lửa với chiến trường, nơi đóng kho thóc của chính phủ, nơi sinh hoạt công đồng (Khi chưa có nhà văn hóa) đã được nhà nước công nhận DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA CẤP TỈNH.

Về dự lễ tế tổ năm nay còn có 29 người được tuổi thọ tròn từ 50 đến 80 tuổi. Riêng các cụ 70 tuổi có 14 cụ. Các cụ đều được con cháu làm lễ xôi gà tiến vào từ đường để kính tổ. Bốn cụ tuổi 80 được họ rước lễ vào từ đường kính tổ.

Mừng thọ của dòng họ đã có từ lâu đời. Đây là nét đẹp văn hóa rất nhân văn luôn được duy trì để tỏ rõ tấm lòng hiếu thảo của con cháu với bậc sinh thành và tiên tổ nên được nhiều người ở các nơi đến dự và ca ngợi, học tập.

Hàng chục cháu học sinh giỏi cấp huyện trở lên được giải thưởng khuyến học mang tên cụ tổ ĐỒNG TUẤN HOÀNH. Người về dự lễ giỗ tổ cũng ủng hộ hàng chục triệu đồng cho Quỹ khuyến học khuyến tài của dòng họ. PGS TS, NGƯT, Đồng Văn Hướng, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh bận công tác không về được cũng gửi về ủng hộ ba triệu đồng cho Quỹ của dòng họ.

Lễ giỗ tổ mừng thọ, mừng xuân, khuyến học khuyến tài của dòng họ Đồng nơi đây diễn ra hai ba ngày trong khắp xã Trực Khang vui như ngày hội. Hết hội con cháu đi công tác, học tập lại mang theo niềm vui mới về với công sở, nhà trường, xí nghiệp. Người ở lại xuống đồng cấy lúa chiêm xuân hứa hẹn một vụ thu hoạch bội thu no đủ…

Nhà nghiên cứu sử học Đồng Ngọc Hoa

Một số hình ảnh tại buổi Lễ: